06/11/2025

Etiketa: Euskara

Artikuluak

Euskara: batzen eta libratzen gaituena

Peio Etcheverryby Peio Etcheverry1
Enbata Hilabetekariko Sar Hitza - EH Bildu koalizioak duela urte batzu antolatu zuen ekitaldi batean, Amets Arzallusek hitz liluragarriak adierazi zituen identitateaz zuen ikuspunduaz. Hasi zen erranez politikak ez bazuen bermatzen liberazio kulturala, berdin kulturak liberazio politikoa segurtatzen edo bultzatzen ahal zuela. Horren haritik eta gaurko Euskal Herriaren errealitatea kontutan hartuz, galderak pausatzen ahal dira euskararen lekuaz edo funtzioaz abertzaletasunaren bidean edo burujabetzaren bidean.
Zendako euskara ez da bilakatzen burujabetza prozesuan bide orri bat eta gure herria eraikitzeko bizkar hezurra? (...)

Ez adiorik

Tribune Libreby Tribune Libre5
Miguel TORRE - La vie de Guillermo a été liée, associée, attachée à l’euskara et à son enseignement ; ils ont été interdépendants l’un de l’autre. L’euskara a été sa vie. Son implication a été sans faille, constante, acharnée, avec une exigence personnelle sans limites. Il a été professeur à Seaska pendant plus de 40 ans à tous les niveaux de l’enseignement : maternelle, primaire, secondaire ; dix ans Proviseur de Bernat Etxepare Lizeoa. Des centaines d’élèves sont passées par ses cours d’euskara.
En 1991 il soutient sa thèse de doctorat « Recherche sur l’enseignement de la langue basque en Pays Basque de France ». Mais notre docteur n’a pas été « qu’un » enseignant de la langue il a été aussi un promoteur de réalisations concrètes qui ont assuré en quelque sorte l’avenir de cette langue et c’est dans ces réalisations concrètes que s’est manifesté le vrai Guillermo. (...)

En souvenir de Jim Jacob

Tribune Libreby Tribune Libre
Ellande DUNY-PETRE - En 1971-72, j’ai rencontré pour la première fois Jim Jacob au local d’Enbata, 14 rue des Cordeliers. Il se trouvait dans la grande salle de réunion, au milieu d’autres militants, en train de… militer. Enbata et ses dirigeants subissaient alors une avalanche de procès de la part du ministère de l’intérieur, Raymond Marcellin. En réponse, le mouvement avait décidé d’envoyer quatre exemplaires de l’hebdomadaire à tous les abonnés du téléphone dans les trois provinces. En ce temps-là, ni ordinateurs, ni photocopieuses. Sur quatre bandes d’envoi avec feuillets carbones intercalés, il fallait recopier à la main plusieurs dizaines de milliers d’adresses. Entreprise titanesque nécessitant beaucoup de petites mains. (...)
Jean-Claude LARRONDE - "Un ami américain d’Enbata s’en est allé" - James E. Jacob —que tout le monde au Pays Basque appelait depuis près de cinquante ans simplement « Jim »— est décédé le 16 septembre, à l’âge de 71 ans. Après des études de Sciences Politiques, aux Etats-Unis et à l’institut d’Etudes Politiques de Bordeaux, il vint dès 1975 au Pays Basque Nord pour un long séjour, car il avait déjà depuis quelque temps, décidé de consacrer sa thèse au nationalisme basque de ce côté-ci de la frontière. (...)

Uste baino gehiago girelako

Tribune Libreby Tribune Libre
MINTZALASAI - Hizkuntza mehatxatuen etorkizuna hirietan jokatzen omen da. Ipar Euskal Herrian, Baiona-Angelu-Miarritze hiri eremuan metatzen da biztanleriaren herena eta euskaratik deskonektatuena: %8ko ezagutza, %1,6ko erabilera eta haurren %80ak ez du euskara ikasten ez etxean, ez eskolan. Baina aldi berean, BABn ere euskara errealitate ukigarria da: 15.800 hiztun, 600 heldu euskaldungai, 2.500 haur eta gazte ama eskolatik lizeora, 60 nini haurtzaindegietan...
Bizi dugun egoera diglosikoa iraultzeko, eredu berriak asmatu beharko ditugu elkarrekin. Euskara norma eta inklusiorako giltza izango diren espazioak, garaiak, aukerak, ohiturak. Bihotza edo trikitixaren mugimenduak inspiratu behar gaitu: zabaldu... eta trinkotu! Izan gaitezen beraz sortzaile eta ausart, bateratzaile eta boteretzaile, erakargarri eta t(r)inko! Bitartean, 7 egunez 54 aktibitatez gozatzeko aukera eskainiko digu Mintzalasai festibalak 10. aldiz. Testuinguru berezi huntan, egitarau berritua eta erakargar-ria eraiki dugu tokiko 51 eragileren laguntzari esker. Elkartzeko eta euskaraz gozatzeko aukerak ez dira faltako.(...)

ANDDE, laboraria, militantea, laguna

Panpi Sainte-Marieby Panpi Sainte-Marie
Andde, ustegabean harrapatu gaituk… zinez ustegabean. Orai fisikoki ez bahiz gehiago gure artean ere zor deiagu oroitzea, oroitaraztea nor hintzan… Gazte gaztea sartu hintzan ELBn. Oraino gogoan diat hire lehen prentsaurreko baten argazkia Mixel, Kiki eta Eric-ekin. Alabainan, fite hartu dituk ardurak etxaldean ta sindikatuan, borondate haundiko gizona hintzan. Borondate haundiko laboraria eta ber denboran borondate haundia erakutsi duk ELBn.
Arrunt gaztea hintzan bainan fite konprenitu huen behi esnean zen krisia estrukturala zela, sistema kapitalistari lotua. Behi esneak hainbeste etxalde eta familia biziarazi zituelarik denboran.
Beti gehiago egin beharra: esne gehiago, lan gehiago irabazi gutiagorentzat. Hori zian pozoina hiretako, guretako. Ta xuxen gintian aski dik ikustea zonbat behi esne etxalde gelditzen diren gauregun hemen gaindi. Kexu hintzan ta min emaiten zaukan egoera horrek. (...)

“Euskara etxean, karrikan, eskolan eta lanean nahi dugulako!”

Tribune Libreby Tribune Libre
SEASKA - Nahiz eta azken urteotan urte guziz sortze tasak tipituz ari diren, -Akademia Ikuskariaren arabera 1000 haur gutiago eskolatzen baitira Biarno eta Ipar Euskal Herrian urtez urte-ikastolek aitzina darraite, geroz eta ikasle gehiagorekin, etengabe. Ostegunean 4 064 ikaslek egin dute sartzea ikastoletan, haur hezkuntzatik lizeorat, iaz baino 43 ikasle gehiago. Ondoko egun eta asteetan 2 urteko 60 ikaslek eginen dute sartzea, bakoitzak bere erritmoan, 4 100 ikasleen heina gainditzeko 38 ikastoletan.
Sortzeak anitz apaldu badira ere, Ikastolen eta murgiltze ereduaren kontrako mehatxuak handitu baldin badira ere, geroz eta herritar gehiagok egiten du Ikastolen parioa. Funtsean Ikastolak baitira murgiltze eredua eskaintzen dugun bakarrak, haur hezkuntzatik lizeraino, geletan eta geletatik kanpo. Gure xedea ez baita haurrek Euskara ikas dezaten, baizik eta haurrek euskaraz ikas dezaten. (...)

Atarrabi et Mikelats font leur cinéma

Ellande Duny-Pétréby Ellande Duny-Pétré
Le film Atarrabi & Mikelats du franco-américain Eugène Green offre au Pays Basque un chef d'oeuvre qui marquera demain la création dans notre pays. Il construit son film sur quelques-uns de nos mythes ancestraux.
Entre dépouillement et sincérité, sa fable devient allégorie poétique et philosophique qui va à l'essentiel, au plus profond de nous, hors des sentiers battus. (...)