21/11/2024

Egilea: Enbata

ArtikuluakAzken BerriakBaliabideakBerriakBitxikeriakElkartasunakEnbata zikina @euGai BereziaGomitak MintzoIkus PuntuakIrakurleen XokoaIritziaKlixkaKronikakKulturaLiburuakMarrazkiaPikutaratPrentsa AgiriakPresoakTartaroTartaro harritu daTartatweetUlertuZinea

EUSKARA JENDEA. 4. atala: “Mugetan gaindi”

Enbataby Enbata0
BIDEOA - Aro Modernoan egungo estatuak (Frantzia, Espainia) finkatzen hasi ziren: administrazioa, hezkuntza, hizkuntza-politikak… XVI. eta XVIII. mendeen artean egungo mugak erabaki zituzten Frantziak eta Espainiak. Euskaldunak, bada, bi erresumatan izan ziren bereiziak. Besteak beste erresuma biok ezarritako legeen ondorioz, hizkuntza-komunitatea galtze eta gutxiagotze-prozesuan abiatu zen.
Hala ere, mugak ere hautsi zituen hizkuntzak aro honetan. Batetik, arrantzaleen eskutik, Ternuara eta Islandiara iritsi zen eta han pidginak sortu. Bestetik, euskara testu idatzietan agertu zen lehenengoz (Etxepare, Leizarraga, Axular…), erlijio testuetan batez ere. (...)

«Imposer une langue unique et essayer d’empêcher les gens de parler la leur, est une caractéristique des régimes despotiques»

Enbataby Enbata2
BIDEOA - L’assemblée de Corse poursuit ses travaux sur le projet d’autonomie qu’elle entend mener à bien. Plusieurs commissions d’élus travaillent en ce sens, en particulier la « Commission des compétences législatives et réglementaires pour l’évolution statutaire de la Corse ». Celle-ci a auditionné le 6 novembre Philippe Blanchet, professeur de sociolinguistique.
Cet éminent universitaire enseigne à Rennes 2 au Centre d’études des langues, identités culturelles et langues minoritaires. Auteur occitan d’origine provençale, Philippe Blanchet est connu pour ses recherches et ouvrages autour de la notion de glottophobie. Avant son audition, il répond aux questions du média FR3 Corse Viastella. La question du droit des langues au niveau international et dans le cadre français, ainsi que les rapports entre Constitution et loi organique relative aux questions linguistiques, sont au cœur de son propos. (...)

EUSKARA JENDEA. 3. atala: “Aniztasunaren bidean”

Enbataby Enbata
BIDEOA - Inperioa desagertu ondoren, herri germaniarrak heldu ziren Europa ekialdetik, arabiarrak gero eta kristautasuna hedatu eta finkatu zen gure inguruan hizkuntza erromantzeak sortzen ari ziren bitartean.
Hizkuntza eta kultura aniztasuna ditugu Erdi Aroaren ezaugarri. Euskara hizkuntza nagusia zen eta haren inguruan hamaika mintzaira eta kultura zeuden. Erdi Aroan, baina, begi bistakoak dira barne-desorekaren hastapenak. Latina edo erromantzeak ez bezala, euskara ez zen idatzietan erabiltzen. Era berean, euskarak aldaketa geografikoak ezagutu zituen garai honetan. (...)

Egunez egun

Enbataby Enbata
27 septembre : le syndicat ELB s’inquiète de la fragilité de l’AOP du fromage Ossau-Iraty, certains éleveurs quittant les races locales du fait du coût grandissant de cette production.  28 septembre : trois élus démissionnent de la majorité municipale de Kanbo conduite par le maire favorable au projet immobilier de Marienia. En 2022, deux autres avaient déjà quitté la majorité. (...) 5 octobre : Euskal Moneta remet 75 000 eusko à 55 associations parrainées par les utilisateurs de la monnaie locale eusko, dans le cadre du dispositif « don 3 % eusko ». + I-Ener et Enargia organisent la Fête de l’énergie, pour fêter respectivement leurs dix ans et cinq ans.
18 octobre : Ouverture à Urruña d’une Maison des femmes, la première en Iparralde. Il s’agit d’un lieu de rencontre, de partage, de conseils et d’ateliers pour permettre la libération de la parole. La situation transfrontalière et la réceptivité du maire (abertzale) ont joué dans le choix du site. 19 octobre : Troisième journée de rencontre transfrontalière entre les collégiens des vallées de Baigorri et du Baztan, autour du thème : qui vit de l’autre côté du col d’Izpegi ? (...)

EUSKARA JENDEA. 2. atala: “Erromako Inperioan”

Enbataby Enbata1
BIDEOA - Erromako Inperioak Europako herri eta kultura guztiak suntsitu edota aldatu zituen. Euskal Herri osora zabaldu zen baina ez zuen latinizatu (salbu Akitania, Nafarroako Erribera…). Euskarak latinaren eragin handia jasan zuen eta zerbait aldatu zen (hiztegia, egitura zenbait…), bai eta kultura ere (ideia berriak, teknikak…), baina, aurreko aroetan bezala, komunitateak iraun egin zuen, eutsi egin zion identitatea atxikiz.
Inperioan, bestalde, euskararen lehen lekukotasunak ageri ziren, latinezko epigrafian beti ere, eta gehien-gehienak Akitaniako harrietan eta aldareetan azaldu ziren. (...)