Bidelaguna hautatu du EAJk. Ustekaberik ez dago, baina dezepzioa bai. Gipuzkoako foru Aldundian edota Donostiako eta Gasteizko udaletan bezala, Eusko Jaurlaritzan ere PSE-EE izanen da alderdi jeltzalearen aliatua. Hots, hauteskunde kanpainan euskararen kontra kanpaina erasokorra egin zuen alderdiari eman dizkio Jaurlaritzako giltzak EAJk. “Bizikidetzaren” ikur gisa aurkez daiteke.
Hori da PSE-EEk behin eta berriz nahi duen argazkia: abertzaleen eta ez abertzaleen arteko lana, “frenteetatik” kanpo.
2008an ez zitzaien inporta izan Patxi Lopezi eta bere alderdikideei abertzaleen kontrako “frente” bat osatzeko. Baina hori ez bide zen “frentea”… Gobernatzeko akordioa abertzaleek egin balezate, bai, “frentea” litzateke.
Euskaldunek beren identitatearen defentsa egiten dutenean, euskararen eta euskal kulturaren errespetua galdetzen dutenean, “itxiak” eta “identitarioak” dira (ezkorki, bistan da). Frantses edo espainol identitatea eta kultura goraipatzea ez da, ez, “identitarioa” eta “itxia”, hori da “unibertsala” izatea.
Komunikazio kanpainetatik euskara baztertzen denean kexatzen bagara, marmartiak gara; baina bertso txapelketako finalaren afixa euskara hutsez bada, “baztertzaileak” gara. Hierarkia kontu bat da dena.
Euskara toleratzen da, kontrakoa erratea gaizki ikusia baita gaur egun. Onesten da, baina ez zaio zinezko baliorik aitortzen.
Euskara toleratzen da,
kontrakoa erratea gaizki ikusia baita gaur egun.
Onesten da,
baina ez zaio zinezko baliorik aitortzen
Nehor ez bedi baztertua sendi euskara ez jakiteagatik, ezta bertsoak entzuteko ere. Hori da logika.
Frantziako Gobernuko txosten batek argiki azaldu berri du Baxoa euskaraz egiteari buruz: funtsezkoa da frantsesa, eta frantses maila ona bermatu behar da.
Euskara, bigarren mailakoa da. Euskara hautazkoa da, eta hautazkoa baizik ez daiteke izan.
Derrigorrezkoa frantsesa eta espainola dira. Eta hori da PSE-EEren programa. Aspaldi ari dira EGAri balioa kendu nahian edo lanpostu publikoetan euskara eskatzearen kontra. Nahiz eta euskara ofiziala den Euskal Autonomia Erkidegoan, PSE-EErentzat (eta bistan denez, PPrentzat), euskara hautazkoa baizik ez daiteke izan. Espainola ez da hautazkoa; espainola jakin behar da. Hierarkia bat bada hor.
Diglosia ere hori da: hizkuntza bat nagusi denean, botere gehiago duenean –edo boterea hark duenean–, ttipiari nagusitzen zaio, eta ttipia beti dago gutxiturik. Euskarari pasatzen zaio hori.
Bizikidetza – PSE-EEren erara – ez ote da hori ere? Bizikidetza beti da proiektu abertzalea ahultzeko, proiektu horri zilegitasuna kentzeko. Bistan denez, txanpon horren beste aldea da Espainiako legediaren nagusitasuna onartzea.
PSE-EErekin ez dago independentziari begirako biderik egiterik (ez eta ere “erabakitzeko eskubideari” begira), ez dago aukerarik euskarak behar duen sustapena erdiesteko… Espainiako araudia nagusi izatea islatzen da, administrazioan, irakaskuntzan, komunikabide publikoetan…
PSE-EEk hierarkia hori horrela egoteko ahalegina eginen du.
Hein handi batez PSE-EEri zor zaio Euskal Herriko mapa desitxuratu eta EAEra ekartzea, “Euskadi” edo “País Vasco” EAEra mugatzea…
Euskal Herriaren ukapena eta euskararen ahultzea helburu duen alderdi batekin elkartuz, “bizikidetza” ulertu behar da Espainia baten barneko erregionalismotik harago ez joateko hautu gisa.
Bizikidetza hori diglosiaren gisakoa da. Indartsuenak, lege nagusia alde daukanak, beti lortuko du ahula menean mantentzea. Eta hori, nahiz eta alderdi horrek bildu zuen ostikorik latzena azken hauteskundeetan.
Bizikidetza ezin ote da ulertu beti elkarren kontra kalapitan ari diren indar abertzaleen arteko elkarlan gisa? Horrek emaitza argiagoak lituzke gizartean.