Enbata Hilabetekariko Sar Hitza
Artetan entzuten dira lider abertzale batzuk erraten Euskal Herrian denek ikasi behar luketela frantsesa, edo frantsesa gure herriko hiru hizkuntzetako bat delakoan, edo frantsesik ez dakiten euskaldunak (eta –bereziki– erdaldunak) maizago joan daitezen Ipar Euskal Herrira.
Hizkuntzak ikastea beti da gauza aberasgarria, eta gure auzo herrietako bat izanik Frantzia (Espainia bezala), badu logika hizkuntza hori ikasteak.
Artikulu honen helburua ez da erratea frantsesa ez dela ikasi behar, baizik eta frantsesa ikasteko erabilitako bi arrazoi horiei erantzutea.
Hasteko, Euskal Herrian ez daude hiru hizkuntza. Hizkuntza bat da berezkoa, eta beste bi azken mende eta erdian inposatu direnak, berezkoa (euskara) ordezkatzeko helburua izan dutenak eta linguizidioa egin eta egiten dutenak. Eta egoera hori naturala balitz bezala onartzea euskararen kontrako erasoak normaltzat jotzea litzateke. Horiek horrela, hizkuntza eskaerak lan munduak finkatzen ditu: zenbait lanetarako, Donostian berean adibidez, komeni da frantsesa jakitea. Baina, leku gehienetan ingeles maila on bat eskatzen dute, eta frantsesik ez. Horrek markatzen ditu irakaskuntzaren eta gurasoen lehentasunak. Ez Ipar Euskal Herrira egun edo asteburu pasa joateko beharrak. Hego Euskal Herriko jendeak ez badaki frantsesik, logika horren arabera, Hegoaldeko nehor ez litzateke joanen Landetara edo Parisera. Baina joaten dira. Italiara ere bai, italiera jakin gabe, Txinara txinera jakin gabe eta abar. Zergatik, beraz, Iparraldera joateko, behar da frantsesa? Ez dute, bada, kezkarik, Angeluko arropa dendetara joateko.
Horrelako solasekin ematen den mezua da: “Ipar Euskal Herrira joateko frantsesa jakin behar da; hots, ez badakizu frantsesik, normal da ez zaitezen joan”. Ez ditugu horrela animatzen Iparraldera joatera. Inkontzienteki ere, ari gara azpimarratzen Ipar Euskal Herria Frantzia dela. Eta penagarria da entzutea batzuetan frantsesa ikastera joateko ateraldiak egiten dituztela Hendaiara.
Eman behar dugun mezua justu alderantzizkoa da: Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoako euskaldunak bistaratu behar dira, eman behar dira bideak euskaldunak eroso senti daitezen, jakin dezaten non jaso dezaketen edozein zerbitzu euskaraz.
Ez ote da gibelera egitea Iparralderako frantsesa behar dela dioen mezu hori? Ez ote ditugu, funtsean, erdaldunak lasai utzi nahi? Alderantziz, gure herria euskalduntzen segitu behar da.
Hegoaldekoak Iparraldean eroso sentiarazteko indarra guk egin behar dugu, euskarari leku handiagoa eginez, arlo guzietan. Horretarako, seinaletika, menuak eta abar euskaratzearen aldeko indar handiagoa egin behar da, euskarazko zerbitzu gida erreferentziazko bat sortu, ostatu eta abarretan euskara lanerako hizkuntza beharrezkoa bihurrarazi.
Alternatiba, Lurrama, EHZ, Herri Urrats eta horrelako bestetan, publikoarekin harremana duten boluntarioak euskaldunak izan behar dira; eta erdaldunak jar bitez publikoarekin kontakturik ez dutenetan. Absurdua litzateke horrelako besta batzuetan deseroso sentiaraztea euskaldunak. Hego Euskal Herriko 12 urtetik gorako gehienak jadanik ez dira frantsesa ulertzen dutenak, beraz mintzo gara epe luzeko kontu batez. Oraingo haurrek frantsesa ikasteko behar duten denboran ikas dezakete adin bereko haurrek euskara, Lapurdin, Nafarroa Beherean eta Zuberoan. Pentsatzen bada belaunaldi horri frantsesa irakastea dela aterabidea Ipar eta Hego Euskal Herria hurbiltzeko, erraten ari gara ondorengo belaunaldi luzeetan ez dela ikusten aukerarik Ipar Euskal Herrian euskara indartzeko. Hori ez bada ezkorra izatea…