by 
ARGIArako txisteak idazten hasita nengoela jakin nuen, 80ko hamarkadaren hasieran, Iparraldean “Irri gauak” egiten zituztela. Halaxe bururatu zitzaigun Tolosan lehen txiste-afaria antolatzea 1982. urtean. Ugutz zen formula berritzaile haren arima. Kike Amonarriz-ek Argia.eus-en plazaratu artikulua.
Handik urte batzuetara eskuratu nuen bere txiste-kasetea. Euskaraz kaleratutako lehen txiste-kasetea inondik ere. Atentzioa eman zidaten haren kontaerak, bere ahots lodi eta sakonarekin egiten zituen jolas eta imitazioek, eta zerabilen lapurtera gozo eta aberatsak. Txiste eta pasadizo haietan, gainera, itzaltzen ari zen mundu baten lekukotza zuzena eskaintzen zuen. Asko gozatu nuen entzunaldi haietan, eta baita ikasi ere.
Urte batzuk beranduxeago, Txiskola programa lantzen hasi ginenean, epai-mahai buru izateko ezin aproposagoa iruditu zitzaigun Ugutz: pertsona heldua eta sekulako planta zuena bere bibote zuri dotorearekin, txiste-kontalari trebea, eta Iparraldeko euskararen doinuen presentzia segurtatuko zuena. Halaxe izendatu genuen Barretzaindia hartako buru.
Bi urte zoragarri izan ziren. Giro ezin hobea geneukan taldean, eta tertulia-tarte ederrak izan ohi genituen, bai entseguetan, eta baita programara zetozen gonbidatuekin ere. Eta tertulia haien protagonista eta “gai-jartzaile” nagusi, Ugutz! Beti bazuen zer kontatua, eta harritu egiten gintuen bere jakintza entziklopedikoarekin eta bere bizitza mugitu eta ekimentsuarekin. Haren hitz-jarioa eta kontu-festa agortezinak ziren: txistea ez zenean, euskal kulturaren inguruko pasadizo edo gertaeraren bat, familiako bizitza gorabeheratsuaren kontuak, euskararekiko eta Euskal Herriaren egoera eta etorkizunarekiko kezkak… Nabari zitzaion ostalaria ere bazela!
Izan ere, Ugutzen bizitza ez zen nolanahikoa izan. Haren gurasoek eta familiak, gerratik ihesi, Iparraldean bizitzen jarri behar izan zutenean pasatako zailtasunak eta sufritutakoak oso gogoan zituen. Aita, besteak beste, EAJko diputatu izan zen Madrilen eta ELA sindikatuaren sortzaile eta buruetako bat. Ugutz, beraz, 1939an, “bestaldean” jaio zen, Bidarten, nahiz eta handik gutxira Beskoitzera joan. Eta gaztetan Bilbora itzuli bazen ere, berak ere, Beskoitzera ihes egin behar zuen, arrazoi politikoak tarteko.
Kantari ederra zen Ugutz. Bere senitarteko gehienak bezala. Euskal musikan arrasto sakona utzi dute Robles-Arangiztarrek, eta benetako aitzindariak izan ziren. Euskal kantagintza berriaren hasiera markatu zuen “Soroak” taldean abesten hasi zireneko kontuak gogoko zituen. Mixel Labegerie hartu izan da euskal kantagintzaren aita-pontekotzat, baina Ugutzek kontatzen zuenez, beraiek hasita zeuden ordurako emanaldiak eskaintzen. Haietako batean Mixel Labegerie hurbildu omen zitzaien begiak zabaldu ziotela esanez, eta horixe zela berak egin nahi zuena.
Bilboko garai hartako abertzale eta euskaltzaleen inguruko istorioak ere kontatzen zizkigun, Israelen ibili zeneko istorioak, Beskoitzeko euskararen gainbeheraren inguruko arrangurak, Estitxu arreba kantariaren oroitzapenak, Irkhus anaia margolariaren berriak… Inoiz husten ez zen istorio-biltegi ibiltaria zen Ugutz.
Bitxia suertatu zitzaigun denoi, Goenkaletik deitu ziotenean, pertsonaia gaizto eta maltzur baten papera eman izana. Ez zen oso eroso ibili paper hartan. Antzeko zerbait gertatu zitzaion urte batzuk geroago Pantzo Irigarairi. Umorez, askotan aipatzen zuen Iparraldeko umoregileak gaiztagin bilakatzen zituela serieak.
Azken urteotan, gutxitan egokitu nintzen berarekin. Gehienetan, euskararen inguruko ekitaldiren batean edo manifestazioren batean. Eta beti umoretsu bezain kezkatu, herri hau erraietan eta erraietatik bizi, maite eta sufritzen zuelako. Eta horrenbeste maite zuen Euskal Herriari, abestiak, umorea, antzerkia, militantzia, txisteak eta pasadizoak eskaini zizkion –eskaini zizkigun–, besteak beste.
Jarrai dezagun, bere bidetik, Euskal Herri euskaldun eta alaia eraikitzen.
Indépendant, sans pub, en accès libre,
financé par ses lecteurs
Faites un don à Enbata.info
ou abonnez-vous au mensuel papier
Les temps sont difficiles, et nous savons que tout le monde n’a pas la possibilité de payer pour de l’information. Mais nous sommes financés par les dons de nos lectrices et lecteurs, et les abonnements au mensuel papier : nous dépendons de la générosité de celles et ceux qui peuvent se le permettre.
« Les choses sans prix ont souvent une grande valeur » Mixel Berhocoirigoin
Cette aide est vitale. Grâce à votre soutien, nous continuerons à proposer les articles d'Enbata.Info en libre accès et gratuits, afin que des milliers de personnes puissent continuer à les lire chaque semaine, pour faire ainsi avancer la cause abertzale et l’ancrer dans une perspective résolument progressiste, ouverte et solidaire des autres peuples et territoires.
Chaque don a de l’importance, même si vous ne pouvez donner que quelques euros. Quel que soit son montant, votre soutien est essentiel pour nous permettre de continuer notre mission.
Pour tout soutien de 50€/eusko ou plus, vous pourrez recevoir ou offrir un abonnement annuel d'Enbata à l'adresse postale indiquée. Milesker.
Si vous êtes imposable, votre don bénéficiera d’une déduction fiscale (un don de 50 euros / eusko ne vous en coûtera que 17).
Independentea, publizitaterik gabekoa, sarbide irekia, bere irakurleek diruztatua
Enbata.Info-ri emaitza bat egin
edo harpidetu zaitezte hilabetekariari
Garai gogorrak dira, eta badakigu denek ez dutela informazioa ordaintzeko ahalik. Baina irakurleen emaitzek eta paperezko hilabetekariaren harpidetzek finantzatzen gaituzte: ordaindu dezaketenen eskuzabaltasunaren menpe gaude.
«Preziorik gabeko gauzek, usu, balio handia dute» Mixel Berhocoirigoin
Laguntza hau ezinbestekoa zaigu. Zuen sustenguari esker, Enbata.Info artikuluak sarbide librean eta urririk eskaintzen segituko dugu, milaka lagunek astero irakurtzen segi dezaten, hola erronka abertzalea aitzinarazteko eta ikuspegi argiki aurrerakoi, ireki eta beste herri eta lurraldeekiko solidario batean ainguratuz.
Emaitza oro garrantzitsua da, nahiz eta euro/eusko guti batzuk eman. Zenbatekoa edozein heinekoa izanik ere, zure laguntza ezinbestekoa zaigu gure eginkizuna segitzeko.
50€/eusko edo gehiagoko edozein sustengurentzat, Enbataren urteko harpidetza lortzen edo eskaintzen ahalko duzu zehaztuko duzun posta helbidean. Milesker.
Zergapean bazira, zure emaitzak zerga beherapena ekarriko dizu (50 euro / eusko-ko emaitzak, 17 baizik ez zaizu gostako).