Enbata Hilabetekariko Sar Hitza – Euskal Herriko mendebaldean iragan berri den hauteskunde kanpainaren eztabaidagai nagusi bihurtu den gaiak harridura eta zalaparta sortu ditu. Bereziki PSE-EE alderdiak bota du harria: jende franko baztertzen omen da enplegu publikoetatik, euskara ez jakiteagatik. Hori gezurra izateaz aparte, zergatik egin diote eraso euskarari?
Batzuek uste dute taktika elektoral zikin eta demagogiko hutsa baizik ez dela izan, boz batzuk irabazteko. Beste batzuen ustez, ordea, PSE-EEk ez zeukan margen handirik bozemaile erdaldunen bozak eskuratzeko, eta alderdi horren jokaldia maltzurragoa edo makiabelikoagoa zen, epe luzeagora begira: helburua litzateke euskaldunak erdaldunen kontra oldartzea, eta horrela erdaldunak abertzaleengandik urruntzea, Euskal Herriaren independentzia prozesuari begira, independentziaren kontrako masa handitzeko.
Beraz, Idoia Mendiak eta PSE-EEk nahi zuten polemika piztu, euskaldunak sutan jarri, ororen buru jendea sozialistez mintza zedin.
Hori uste dutenen arabera, euskaldunak betebetean erori dira sozialisten tranpan. Bizkitartean, PSE-EEk bazekien, inkesten arabera, aulki anitz galtzeko arriskua zeukala hauteskunde horietan. Alarma piztua zuen bere baitan. Aulki gutiegi baldin bazuen, nekez lor zezakeelako nagusitasuna EAJrekin batean. Aulki galera arrisku horri buru egiteko joko zikina izan da euskararen kontrako kanpaina hori.
Bestetik, marra gorri bat gainditu du, eta euskalgintzak eta euskaltzaleek arrazoi osoz erantzun diote.
Egia da, akigarria eta maiz antzua izan daitekeela erreakzioen dinamika, eta hobe dela diskurtso eraikitzaileekin eta proposamenekin egitea politika.
Idoia Mendiak eta PSE-EEk
nahi zuten polemika piztu,
euskaldunak sutan jarri,
ororen buru jendea
sozialistez mintza zedin.
Baina batzuetan euskaldunen eskubideen defentsa ozenki egin behar da. Jendea asaldatuko litzateke – normal den bezala – hautetsi batek erran baleza langabeziarik ez litzatekeela izanen emazteak etxean balira edo etorkinik ez balego. PSE-EEk egin duena mota berekoa da, funtsean, euskararen ofizialtasunari balioa kendu baitio eta euskaldunek euskaraz hartuak izateko eskubidea urratu baitu.
Nehori ez litzaioke burutik pasatuko, ordea, Alemaniara joan eta kexatzea alemana eskatzen delako lanerako. Baina Euskal Herrian – euskara ofiziala den eremuan, gainera – batzuk oraino kexatzen dira euskara jakin behar delako.
Bistan denez, espainola nahi ala ez jakin behar da EAEn lan egiteko, Espainiako Konstituzioak hala exjitzen duelako, eta Espainiako legea delako EAEkoaren gainetik. Bidasoatik iparraldera bizi den batek ez dezake lanpostu publiko bat lortu EAEn, espainolik ez badaki, eta berdin du EGA doidoia gainditu duen bat baino anitzez hobeki mintzo bada euskaraz.
Egia erran, PSE-EEren jarrerak islatzen du indar harreman bat Euskal Herria aske nahi dutenen eta Espainian egon nahi dutenen artean.
Batzuen ustez, erdaldun horiek independentziaren ideiara ekartzeko, leundu behar da euskararekiko diskurtsoa, kamustu behar da euskararen erabilera, jendea lasaitu behar da erranez Euskal Herrian bizitzen ahalko direla nahiz eta euskara ez ikasi edo ez ikasi nahi…
Aldi berean diote euskal estatu horretan euskara izanen dela ofiziala (ez espainola). Beraz badago kontraesan garbi bat.
Hori jakinik, erdaldun aktiboek edo euskara maite ez dutenek segituko dute independentziaren kontra izaten.
Eta beste dozenaka mila erdaldun independentistentzat, euskara ez da mamu bat izan; alderantziz: borrokatu dira berek edota beren seme-alabek euskara ikasteko. Zergatik ikusiko lukete, orain, euskara traba gisa?