by 
Askok Macroni leporatzen diote bere erreforma goseak on baino kalte gehiago ekar lezakeela. Argitxu Etxandik dio, ordea, konztituzioan diferentzia eskubidea sartzeak ondorio onak balituzkeela lurraldeen kudeantzan, tokiko kolektibitateetako arduraduneri eskumen eta ahalmen gehiago emanez.
Frantses gobernuak berrikitan abiatu du konstituzioaren erreforma eta beste hainbat neurrien artean, esperimentazio eskubidea indartzea aurreikusten du.
Esperimentazio sistema ez da gaurkoa eta bereziki interesa piztu izan du Euskal Herrian, lurraldeari egokitutako arauen sortzeko aukera eskaintzen duelako.
Eman dezagun, jadanik baliatua izan da eskoletan murgiltze eredua hedatzeko, eta askok uste dute euskarari estatus berezi bat eskaintzeko ere balio lukeela. Hots, esperimentazio eskubidea dosier zehatzak kudeatzeko zein eskaera orokorragoak aurrera eramateko baliatzen ahal da.
Hautetsi anitzek aspalditik aldarrikatzen zuten “diferentziazio eskubidea”, hots, Frantziar estatuak izan ohi duen uniformizazio joera haustea. Kontzeptu hori Macron berak plazaratu zuen lehen aldiko joan den urtean, uztailaren 17an iragan zen “conférence nationale des territoires” delako ekitaldian. Ondotik, pasa den abenduan lege proposamen bat plazaratu zen Bourbon Jauregiko asanbladan, zentzu horretan zetorena, hurbilpen pragmatiko bat eskaini nahian.
Finean, horrelako sistemari esker deszentralizazio prozesua bururaino eramaten ahalko litzateke.
Zeren erran behar da Frantzia dela Europako Estatu garatuen artean bere egituraketa politiko-instituzionala gutxien egokitu duena.
Erreforma instituzional bat egin berri du eskualdeak batuz, baina askok leporatzen diote ez bururaino joan izana, eskualde berri horiei ez baitizkie gaitasun berrien heineko baliabideak esleitu.
Preseski, diferentziazio eskubide hori izan daiteke deszentralizazio prozesua sakontzeko tresna egokia.
Nola martxan da? Lurralde kolektibitate batek posible du arau bat baztertzea esperimentazio gisa, konstituzioaren 72. artikuluan oinarrituz eta konstituzioa bera errespetatuz.
Lege proiektu honek aukera hori zabaltzen du preseski, kolektibitatea ez bailiteke gehiago esperimentazioa lurralde osoari zabaltzeko behartua izanen. Ororen buru, araubide berri honek ateak irekitzen ahalko lizkioke Euskal Herriko Hirigune Elkargoari, bere lurraldearen erronken heineko disposizioak eskainiz, askotarikoak baitira bere berezitasunak, izan nortasunaren babesa edo muga-gaindiko izaeraren aldetik.